Α. Γενικές Παρατηρήσεις

1. Με το Σ.Ν συνίσταται η Κεντρική Υπηρεσία Υδάτων (Κ.Υ.Υ.) ως Ενιαίος Φορέας Διαχείρισης Υδάτινων Πόρων. Επίσης συνίσταται Εθνική Επιτροπή Υδάτων, Εθνικό Συμβούλιο Υδάτων, θέση Ειδικού Γραμματέα, Περιφερειακά Συμβούλια Υδάτων. Δημιουργείται δηλαδή η «ανωδομή», ενώ η «υποδομή» δηλ. ο όλος υπηρεσιακός μηχανισμός αφήνεται να δημιουργηθεί με περισσότερες από δέκα Κ.Υ.Α., Υ.Α. κ.λ.π., δηλαδή η ουσία παραπέμπεται στις καλένδες, όπως έγινε με τον Νόμο 1739/87.

2. Η υπαγωγή της Κ.Υ.Υ. στο ΥΠΕΧΩΔΕ. δεν είναι ορθολογική. Αν έπρεπε να υπαχθεί σε κάποιο χρήστη νερού αυτός είναι το ΥΠΓΕ., γιατί στη Γεωργία χρησιμοποιείται το 80-85% του καταναλισκόμενου νερού. Αν όχι, έπρεπε να υπαχθεί στο ΥΠΑΝ., όπου υπάρχουν σήμερα όλες οι σχετικές Υπηρεσίες για τη διαχείριση των Υδάτινων Πόρων και όπου υπάγονται όλοι οι φυσικοί πόροι (Μεταλλεία, Λατομεία, Ενεργειακές και Πρώτες ύλες, Αδρανή υλικά κ.λ.π.). Η αναφορά σε άλλες χώρες της Ε.Ε. δεν είναι επιτυχής γιατί το πρόβλημα εκεί είναι κυρίως ποιοτικό (η Γερμανία π.χ. καταναλώνει κάτι λιγότερο από το 3% των υδατικών πόρων της, όμως έχει τεράστια προβλήματα ρύπανσης), ενώ στην Ελλάδα το πρόβλημα είναι κυρίως ποσοτικό (γιατί καταναλώνουμε περίπου το 60% των εκμεταλλεύσιμων υδατικών πόρων και σε ορισμένες περιοχές πολύ μεγαλύτερο ποσοστό). Εκτός αυτού εκεί υπάρχουν Υ.ΠΕ.ΧΩ. και όχι ΥΠΕΧΩΔΕ.

3. Ενώ το Σ.Ν. θεωρεί το νερό ως περιβαλλοντικό στοιχείο και έτσι υπαγάγει τις σχετικές αρμοδιότητες στο Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ, εν τούτοις οι διατάξεις του αναφέρονται σε κοστολογήσεις νερού και υπηρεσιών χρήσης νερού, σε άδειες χρήσης νερού, σε σχέδια διαχείρισης, χωρίς ουδεμία αναφορά στην περιβαλλοντική διάσταση (ελάχιστες παροχές ποταμών, ελάχιστες στάθμες υδροφόρων, ζώνες περιμετρικής προστασίας υδροληπτικών έργων κ.λπ.)

Β. Ειδικές Παρατηρήσεις

1. Υπάρχουν λάθος επιστημονικοί ορισμοί στο αρθ. 2 (ια, ιβ, ιδ, ιη, κζ)

2. Είναι σκόπιμο να συσταθεί Συμβουλευτική Επιστημονική Επιτροπή με Επιστήμονες υψηλής στάθμης από όλες τις Ειδικότητες που ασχολούνται με τα νερά (αρθ. 3), η οποία θα συμβουλεύει τον Ειδικό Γραμματέα (αρθ. 4, § 2,3) και κατ’ επέκταση την Κυβέρνηση για τους Υδάτινους Πόρους. Επίσης, στο αρθ. 3, § 2, να προστεθούν στο Εθνικό Συμβούλιο Υδάτων και Επιστημονικές Επιτροπές-Οργανώσεις.

3. Σύμφωνα με το αρθ. 4, § 2 καταργούνται Υπηρεσίες του ΥΠΕΧΩΔΕ για τους υδάτινους πόρους και μεταφέρονται στην υπό ίδρυση Κεντρική Υπηρεσία Υδάτων (Κ.Υ.Υ). Προφανώς και οι υπάλληλοι τους. Προβλέπεται να συσταθούν και νέες θέσεις Υπαλλήλων στην Κ.Υ.Υ. (αρθ. 4 § 2). Τι γίνεται με τις σχετικές Υπηρεσίες του ΥΠΓΕ. και ΥΠΑΝ. που ασκούν σήμερα σε υπηρεσιακό επίπεδο όλες αυτές τις αρμοδιότητες; Τι θα κάνουν οι υπάλληλοι τους που χειρίζονται σήμερα τα θέματα των Υδάτινων Πόρων; Δεν θα μεταταγούν στην Κ.Υ.Υ. (δεν υπάρχει ουδεμία πρόβλεψη στο Σ.Ν); Η Κ.Υ.Υ. θα έχει στελέχη αποκλειστικά από το ΥΠΕΧΩΔΕ;

-         Η παροχή όλων των σημαντικών ποταμών

-         Η παροχή των μεγάλων πηγών

-         Η στάθμη ενός δικτύου γεωτρήσεων για τη μεταβολή των αποθεμάτων

-         Να γίνεται 1 ή 2 φορές το έτος δειγματοληψία νερού και χημικές αναλύσεις για την παρακολούθηση της ποιότητας σε όλα τα πιο πάνω σημεία

-         Τα υπάρχοντα και τα κατασκευασθησόμενα υδροληπτικό έργα να καταχωρούνται στην Τράπεζα Δεδομένων

Σήμερα δεν γίνεται τίποτε από όλα αυτά ή γίνονται κάποιες αποσπασματικές μετρήσεις μη αξιοποιήσιμες.

6.   Οι προθεσμίες που τίθενται από το Σ.Ν στην Κ.Υ.Υ. με το αρθ. 4, § 1 εδ. θ και ι (μέχρι 31-12-04) είναι αδύνατο να τηρηθούν, όταν δεν γνωρίζουμε ούτε καν το οργανόγραμμα και τη διάρθρωση της Κ.Υ.Υ. και όταν οι υπάλληλοι της θα προσληφθούν μελλοντικά (αρθ.4, § 2). Εξάλλου αυτά συνδέονται με τα διαχειριστικά σχέδια που θα γίνουν το 2009.

7.  Η βάση Υδρολογικών και Μετεωρολογικών και βέβαια, κατά προτεραιότητα, και Υδρογεωλογικών δεδομένων, αφού τα υπόγεια νερά αποτελούν το 80-85% της κατανάλωσης, αρθ.4, §1, εδ.3, είναι ιδιαίτερα σημαντική. Πρέπει να συγκεκριμενοποιηθεί τι και πώς θα περιλαμβάνει και ποιος και υπό ποίους όρους μπορεί να έχει πρόσβαση σε αυτήν.

Συγκεκριμένα πρέπει:

-         Όλα τα υπάρχοντα σήμερα στοιχεία από όλες τις Υπηρεσίες, τους Κρατικούς Φορείς, τα ΝΠΔΔ κ.λ.π. να παραδοθούν σε αυτή.

-         Όποια στοιχεία συγκεντρώνονται από μελέτες και έρευνες που γίνονται με χρήματα του Δημοσίου να παραδίνονται στη βάση δεδομένων σε ηλεκτρονική μορφή.

-         Όποια άδεια χρήσης των υδάτινων πόρων θα δίνεται από την Κ.Υ.Υ. (γεώτρηση, φρέαρ, φράγμα, υδρομάστευση πηγής κ.λ.π.), όπως και όποια έχει δοθεί επίσημα κατά το παρελθόν, να καταχωρείται με όλα τα στοιχεία της, όπως και όλες όσες δόθηκαν κατά το παρελθόν.

1. Στο άρθρο 7, § 1, 2, 3 και 4 ζητείται από τις περιφερειακές υπηρεσίες της Κ.Υ.Υ. κατάρτιση προγράμματος διαχείρισης υδάτων. Θα ληφθούν υπόψη οι μελέτες που εκπονεί σήμερα το ΥΠΑΝ.;

2. Για τα δικαιώματα και ιδίως για τις προτεραιότητες στη χρήση υδάτινων πόρων, αρθ.10 § 1 και 2 και αρθ. 11 § 1, 2, 3, δεν δίνεται ουσιαστικά καμία κατεύθυνση πέραν των γενικών και αυτονόητων αρχών.

Σε άλλες χώρες σήμερα έχουμε τις εξής προτεραιότητες:

-         «Πρώτος Δικαιούχος» (Ολλανδία-Ισραήλ): ο πρώτος χρήστης διατηρεί το δικαίωμα. Το δικαίωμα μεταβιβάζεται στους ακολουθούντες χρονολογικά.

-         «Αγγλικός κανόνας»: ο ιδιοκτήτης γης είναι απόλυτος ιδιοκτήτης του νερού που υπάρχει κάτω από την επιφάνεια της ιδιοκτησίας του.

-         «Αμερικάνικος κανόνας»: ο ιδιοκτήτης γης δικαιούται να χρησιμοποιεί «μια λογική ποσότητα» υπόγειου νερού που βρίσκεται κάτω από την ιδιοκτησία του. Το Αμερικάνικο Ανώτατο Δικαστήριο περιόρισε το δικαίωμα του πρώτου δικαιούχου, προκειμένου να καλλιεργηθεί η γη που ανήκει σε Ινδιάνους. Υπερισχύει η ιδιοκτησία γης από το δικαίωμα του πρώτου δικαιούχου.

-         «Το παραποτάμιο δικαίωμα»: ο ιδιοκτήτης μιας παραποτάμιας γης έχει προτεραιότητα στην απόληψη και χρήση νερού.

-         «Το δόγμα του αμοιβαίου επιμερισμού»: το δικαίωμα χρήσης υπόγειου νερού ανήκει στον ιδιοκτήτη της υπερκείμενης γης εφόσον η χρήση είναι λογική. Πέραν της λογικής χρήσης, περίσσεια νερού δεσμεύεται για άλλους χρήστες.

-         «Δόγμα Δημόσιου Συμφέροντος»: το δικαίωμα χρήσης νερού σε οποιαδήποτε περίπτωση περιορίζεται από την ανάγκη να διατηρηθεί η περιβαλλοντική αξία και ισορροπία.

Ο νόμος 1739/87 στην Ελλάδα ακολουθεί το «Δόγμα του Δημόσιου Συμφέροντος» σε συνδυασμό με το «Δόγμα του αμοιβαίου επιμερισμού» και τον «Αμερικάνικο κανόνα».

Γ. Σημαντικά θέματα που δεν αναφέρονται ή δεν ρυθμίζονται στο Σ.Ν.

1. Για την έρευνα των υδάτινων πόρων, δεν υπάρχει πρόβλεψη π.χ. για την ίδρυση Ινστιτούτου Έρευνας Υδάτινων Πόρων
2. Για την ελάχιστη παροχή, που πρέπει να διατηρείται στην κοίτη ενός ποταμού για περιβαλλοντικούς λόγους (π.χ. 3%, 2%, 5%, της μέσης παροχής του), ή της ελάχιστης στάθμης λίμνης.
3. Δεν προβλέπεται Υ.Α ή Κ.Υ.Α για τον τρόπο τη συχνότητα, την πυκνότητα κ.λ.π. των Υδρολογικών και Υδρογεωλογικών μετρήσεων πεδίου και Εργαστηρίου.
4. Δεν γίνεται καθορισμός ζωνών περιμετρικής προστασίας από ρύπανση των υδροληπτικών έργων κυρίως υδρευτικών (γεωτρήσεων, φρεάτων, πηγών, κ.λ.π.), και δεν προβλέπεται έκδοση σχετικής Υ.Α. ή Κ.Υ.Α.
5. Δεν αναφέρεται τίποτα για τα θερμά και τα θερμομεταλλικά νερά και τις ιαματικές πηγές.
6. Σήμερα για την έκδοση άδειας ανόρυξης γεώτρησης απαιτείται μεγάλη γραφειοκρατία και μεταξύ των άλλων απαιτείται Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.). Η εκπόνηση Μ.Π.Ε. για κάθε γεώτρηση είναι χωρίς νόημα. Χρειάζεται απλά ένα διαχειριστικό σχέδιο υδάτων για κάθε λεκάνη στο οποίο να δίνονται τα όρια εκμετάλλευσης και οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις τους και με βάση αυτό, εφόσον υπάρχουν υδάτινοι πόροι και έκθεση Γεωλόγου για τα στοιχεία και τα τεχνικά χαρακτηριστικά της γεώτρησης, να δίνεται η άδεια (αφού καταχωρηθεί στη βάση δεδομένων)

Οι παράνομες γεωτρήσεις είναι πολύ περισσότερες από τα παράνομα κτίσματα. Πρέπει να προβλεφθεί διαδικασία νομιμοποίησης τους ή καταστροφή τους. Έτσι θα γίνει καταχώρηση τους στη βάση υδρογεωλογικών δεδομένων και θα υπάρχει καλύτερος έλεγχος στην κατανάλωση νερού.

Αθήνα 10 Νοεμβρίου 2003

Για την Ελληνική Επιτροπή Υδρογεωλογίας.

Καθηγητής Γ. Σούλιος

Πρόεδρος

Καθηγητής Γ. Στουρνάρας

Αντιπρόεδρος